Ptaki występujące w okolicach Szczytnik
Informacje opracowano na podstawie opisów haseł zamieszczonych w Wikipedii Wolnej encyklopedii , zdjęcia pochodzą głównie z www.pl.wikipedia.org oraz niektóre informacje na podstawie "Ptaki w lesie, parku, i ogrodzie” autor : Detlef Singer wydawnictwo Delta WZ Warszawa ISBN 978 83 7175 626 9 oraz broszury autorstwa Lecha Pietrzaka pt. ”Walory przyrodnicze gminy Nowogard” Wydawnictwo Mantis 2007, ISSN 978-83-926182-0-1) . Opracowała mgr Jolanta Gaj


Skowronek zwyczajny (Alauda arvensis) 
Polny śpiewak, mały ptaszek o długości ciała 17-19 cm, odżywia się  owadami, dżownicami oraz nasionami traw i zbóż, zamieszkujący Eurazję i Afrykę Północną. Populacje zachodnie osiadłe, wschodnie wędrują zimą bardziej na południe, zwykle kilkaset kilometrów. Przeloty II-V i IX-XI. Zimują w basenie Morza Śródziemnego. . W Polsce bardzo liczny ptak lęgowy. Corocznie odnotowuje się zimowanie stad do kilkudziesięciu osobników, zwłaszcza na Dolnym Śląsku i w Wielkopolsce. Introdukowany (sztucznie przeniesiony)  w Kanadzie, Australii i Nowej Zelandii.


Słowik szary (Luscinia luscinia) – gatunek małego 17 cm )ptaka śpiewającego z rodziny muchołówek, zamieszkującego południową część Półwyspu Skandynawskiego, Europę wschodnią z zachodnią granicą zasięgu na linii Wisły oraz zachodnią Syberię. Zimuje w południowo-wschodniej i środkowej Afryce. W Polsce nielicznie gnieździ się w północno-wschodniej części kraju.
Wystepuje na obrzeżach wilgotnych lasów liściastych, parków, zarośli nadrzecznych i innych wilgotnych zadrzewień. Jego śpiewu możemy słuchać od początku maja do połowy czerwca. Dzięki trelom o niezwykłej śpiewności często nazywamy go czrodziejem lasu.
W  majową noc swój najpiękniejszy wiosenny koncert rozpoczyna słowik szary. Natura osiągnęła tu szczyt tego, na co w dziedzinie ptasiego śpiewu mogła się zdobyć. Mimo, że słowiki słyszymy co roku, każdej nocy ogania nas zdumienie, jakim sposobem tak niepozorny ptak może wydobyć tę potężną skalę głosu. Śpiew jego jest coraz to inny: raz cichy i rzewny, to znów pełen ognia i temperamentu.


Kos Turdus merula) 
jest nieco większy od szpaka. Mierzy do 28 cm długości. Samiec czarny, wiosną z jaskrawożółtym dziobem, samica ziemistobrązowa z brązowawym dziobem oraz plamkami na podbródku i piersi. W Polsce rozpowszechniony, zimuje na południu Europy. Jest indywidualistą - nigdy nie lata w dużych stadach (w przeciwieństwie do szpaka).
Śpiewa siedząc wysoko na drzewie. Jego poważnie, dostojnie brzmiący śpiew często możemy usłyszeć, jeszcze zanim wstanie słońce.


Drozd śpiewak (Turdus philomelos; syn. T. ericetorum) – gatunek średniej wielkości  ptaka z rodziny drozdowatych (Turdidae), zamieszkującego Eurazję. Wierzch ciała brązowy o ciepłym odcieniu, kuper i pokrywy nadogonowe oliwkowe, ogon i wierzch głowy pomarańczowo-brązowe. Spód ciała kremowy, z gęstymi brązowymi plamkami. Wyróżnia się trzy poznane podgatunki. Do jego charakterystycznej piosenki, w której powtarza muzyczne frazy, często odnoszono się w poezji.
Śpiewak, idąc śladami kosa, zaczął również zasiedlać miasta, ale na razie ogranicza się do tej ich części, która obfituje w stare parki i ogrody. 
Podobno zimuje już na wybrzeżach belgijskich i holenderskich oraz na Wyspach Brytyjskich. Nasze drozdy zimują jednak głównie w rejonie śródziemnomorskim. 
Gniazdo, które wykorzystuje kilkakrotnie, jest wyjątkowo trwałe; gładko wylepione wewnątrz masą ze zmieszanego ze śliną próchna. Najczęściej jest dość nisko zawieszone na świerku. 
Charakterystyczne są również tzw. "kuźnie" śpiewaka, gdzie rozbija on muszle ślimaków. W tym celu ujmuje on ślimaka w dziób i machając głową na boki uderza nim o kamień służący mu jako kowadło.
Śpiew jego możemy usłyszeć już od drugiej połowy marca do  końca czerwca, najlepiej o zmroku, gdy inne ptaki milkną.


Bielik (Haliaeetus albicilla
gatunek dużego ptaka drapieżnego z rodziny jastrzębiowatych, W Polsce nieliczny ptak lęgowy, głównie na wschodzie i północy kraju (600-700 par) – najliczniej występuje w rejonie Zalewu Szczecińskiego w lasach na wyspie Wolin (Woliński Park Narodowy) i w Puszczy Wkrzańskiej na Równinie Polickiej jak również w Dolinie Baryczy. Błędnie uważany za orła, podczas gdy zaliczany bywa do odrębnej podrodziny – orłanów. Przyjmuje się, iż to ten gatunek jest uwidoczniony w godle Polski. Potocznie używamy określenia Orzeł bielik.
Król przestworzy jest naszym najpotężniejszym ( długość ciała 85-95 cm) lęgowym ptakiem drapieżnym - największe samice (u ptaków drapieżnych to one są większe) ważą do 6 kg, przy rozpiętości skrzydeł do 250 cm. Cechami rozpoznawczymi dorosłego bielika są: długie, proste skrzydła; krótki, klinowaty, biały ogon oraz jasna, siwa głowa z żółtym dziobem. Bielik występuje w starych lasach, najczęściej w pobliżu wody. Dużych rozmiarów gniazdo zakłada w koronie wysokiego drzewa, często na skraju lasu.

Dzięcioł duży, zwany inaczej pstrym wielkim, jest nieco większy od szpaka i sięga 22 cm długości.Od pozostałych dzięciołów (oprócz białoszyjego) różni się dużymi białymi plamami na barkach i czarną czapeczką na wierzchu głowy (choć młode mają czapeczkę czerwoną!); samiec ma czerwoną potylicę; w odróżnieniu od bardzo podobnego dzięcioła białoszyjego (D. syriacus), jego czarna obroża z boku szyi sięga potylicy. Warunkiem jego egzystencji jest obecność starych drzew.

Dzięcioł duży jest u nas najpospolitszym dzięciołem Zamieszkuje większe lasy każdego typu - najchętniej jednak bory sosnowe.

Ten zapewne najlepiej znany z naszych dzięciołów ma doskonale wykształcone wszystkie cechy charakterystyczne dla przedstawicieli tego rzędu: mocny, dłutowaty dziób, czepne nogi z 2 palcami skierowanymi do przodu i 2 do tyłu, sztywne sterówki, służące jako podpora podczas kucia, i długi, pokryty lepką śliną język z zadziorkami na przodzie, przystosowany do wyciągania owadów z ich chodników. Wykucie dziupli z eliptycznym otworem wlotowym średnicy 4,5-5,5 cm zajmuje mu 2-3 tygodnie ciężkiej pracy. Najczęściej usytuowana jest ona na wysokości kilku metrów, ale często można je spotkać zaledwie 1m nad ziemią. 
Pokarm dzięcioła dużego jest dość różnorodny, jego podstawę stanowią jednak żyjące w drewnie larwy chrząszczy, motyli i błonkówek, a w okresie silnych mrozów - nasiona sosen i świerków.

Szczególnie interesujące są tzw. "kuźnie dzięciołów", w których ptaki zakleszczają szyszki, aby łatwiej wydobyć z nich nasiona.


Jastrzębie (Accipitrinae) - podrodzina ptaków z rodziny jastrzębiowatych^[1]. Obejmuje gatunki drapieżne, przeważnie zamieszkujące lasy. Mają stosunkowo krótkie i szerokie skrzydła oraz długi ogon, dzięki czemu uzyskują z jednej strony dużą prędkość zaraz po starcie, a z drugiej - zwrotność w locie.
Charakteryzują się doskonałym wzrokiem.
Jastrząb mierzy ok. 54 cm długości i ponad 100 cm rozpiętości skrzydeł. Ubarwienie ma skromne, z wierzchu brązowawe, od spodu białawe w ciemne, faliste prążki. Na ogonie, który jest zaokrąglony na końcu - cztery poprzeczne pręgi. Nogi masywne z potężnymi pazurami. Oczy jaskrawożółte.
Jastrząb jest ptakiem monogamicznym i osiadłym, ale w obrębie swego terytorium jedna para ma 2-3 gniazda, które zmienia w odstępach 1-3 letnich.
Rewir łowiecki jednej pary lęgowej obejmuje powierzchnię 30-50 km2. 
Jastrząb poluje z zasadzki, lata nisko - doskonale wykorzystując naturalne osłony terenowe, więc widuje się go znacznie rzadziej niż myszołowa. 
Samiec jest mniej więcej o jedną czwartą mniejszy od samicy, a więc zaledwie wielkości wrony. Łowi więc mniejsze zwierzęta, do rozmiarów gołębia, podczas gdy samica poluje na zdobycz do wielkości kury czy zająca.

Jastrząb gołębiarz


Myszołów (myszołów zwyczajny) (Buteo buteo) – duży ptak drapieżny z rodziny jastrzębiowatych, zamieszkujący Europę i Azję. W Polsce średnio liczny ptak lęgowy, stosunkowo najbardziej rozpowszechniony spośród wszystkich ptaków drapieżnych. Myszołów jest większy od wrony. Mierzy ponad 50 cm długości, rozpiętość skrzydeł 125 cm. Ubarwienie bardzo zmienne, zwykle jednak z odcieniami brązowego. Często krąży lotem szybowcowym; wyraźnie widać wówczas jego szerokie skrzydła, krótką szyję i zwykle szeroki, wachlarzowato rozpostarty ogon; w locie odzywa się przeciągłym, miauczącym "hije".
Od kiedy myszołów został objęty całoroczną ochroną gatunkową, prawie zupełnie przestał się lękać człowieka. Nie boi się przejeżdżających obok samochodów i nierzadko widuje się go siedzącego na drzewie rosnącym na poboczu drogi, zaledwie kilka metrów od jej krawędzi. Zwykle jest brązowy, niekiedy jednak z dużym udziałem bieli.


Żuraw (Grus grus) - duży ptak z rodziny żurawiowatych, zamieszkujący północną i środkową część Eurazji. Zimuje na Półwyspie Iberyjskim, w Afryce Północnej i zachodniej Azji. W Polsce nieliczny ptak lęgowy niżu (5-6 tys. par). Warmię i Mazury zasiedla 30 proc. populacji lęgowej Polski. Żuraw to jeden z naszych największych ptaków. 
Jest nieco większy od bociana, barwy popielatej z czarnymi końcami skrzydeł i wspaniałym, zwisającym pióropuszem, złożonym z czarniawych, wydłużonych i poskręcanych wewnętrznych lotek II rzędu przykrywających ogon. W locie ma wyprostowane nogi i szyję.
Skandynawskie, polskie i niemieckie żurawie - łącznie ok. 30 000 osobników - ciągną jesienią szerokim zaledwie na 200-300 km "korytarzem powietrznym" na południowy zachód i zimują na Półwyspie Iberyjskim, w północnej Afryce, a częściowo aż w Etiopii. 
Zachodnią krawędź tego korytarza powietrznego wyznacza linia Lubeka-Antwerpia-Lille, wschodnią zaś linia biegnąca od ujścia Wisty przez Odrę na wysokości Kostrzynia, Lipsk i Men w rejonie granicy hesko-bawarskiej. 
Przed odlotem żurawie gromadzą się na tradycyjnych miejscach zbiórek w rejonie wybrzeża Bałtyku, np. na Rugii, Olandii i nad jeziorem Muritz. 
Żurawie są bardzo ostrożne, co znalazło odbicie w powiedzeniu "czujny jak żuraw".
Stada żurawi lecą kluczem i wydają charakterystyczny "klangor" przypominający głos trąbki (melodyjne "krurr"). 
Podczas godów samiec kroczy za samicą z wysoko wzniesioną głową, wykrzykując raz po raz jakby fanfary. 
Przed okresem lęgowym odbywają charakterystyczne toki z niezwykłymi tańcami, złożonymi z podskoków, uderzeń skrzydłami, i bieganiem wkoło. 
Intensywne wysiłki zmierzające do ochrony tych wspaniałych ptaków dały pożądany efekt, ponieważ ich liczebność w ostatnich czasach zaczęła znowu rosnąć, podobnie jak zasięg. 
Żuraw żywi się głównie pokarmem roślinnym - nasionami, jagodami, zielonymi częściami roślin, w tym również uprawnych, a także dżdżownicami, ślimakami i owadami.


Bocian biały (Ciconia ciconia) – gatunek dużego ptaka brodzącego z rodziny bocianowatych (Ciconiidae).Długość ciała do 115 cm, rozpiętość skrzydeł do 220 cm.
Upierzenie białe z wyjątkiem czarnych lotek i ogona. Nogi i dziób czerwone. Szyja długa, w locie wyciągnięta do przodu. Skóra wokół oczu czarna, tęczówka ciemnobrązowa lub szara. Z uwagi na słabo rozwinięte mięśnie piersiowe częściej posługuje się lotem szybowcowym, czyli wykorzystując powierzchnię swoich skrzydeł i wznoszące, ciepłe prądy powietrzne.
Siłą własnych mięśni lata niechętnie i tylko na niewielkie odległości. Ptaki młodociane mają czarny dziób i nogi. Pisklęta są pokryte białym gęstym puchem.
Zimuje w Afryce Równikowej i Wschodniej przelatując nad Bosforem i Dardanelami oraz nad Synajem. Część zimuje w Indiach. W zachodniej Polsce nie są tak liczne jak we wschodniej i znajdują się w czerwonej księdze naszego regionu.


Bocian czarny (hajstra) (Ciconia nigra) – duży ptak brodzący z rodziny bocianowatych. Zimuje w południowej i wschodniej Afryce i południowej Azji.
Upierzenie czarne z metalicznym, zielonkawym i purpurowym połyskiem. Brzuch i pierś białe. Dorosłe ptaki mają dziób i nogi czerwone, natomiast u ptaków młodocianych te części ciała są zielonoszare i bladoróżowe. Z uwagi na słabo rozwinięte mięśnie piersiowe częściej posługuje się lotem szybowcowym. W locie szyja wyciągnięta naprzód. W przeciwieństwie do bociana białego unika sąsiedztwa siedzib ludzkich i jest ptakiem bardzo płochliwym.
Długość ciała do 87 cm, rozpiętość skrzydeł do 190 cm. Masa ok. 3 kg.
Występuje na terenach rozległych, starych, podmokłych drzewostanów w pobliżu wód i bagien. Otwartych przestrzeni unika.
Z uwagi na nieliczne występowanie objęty ścisłą ochroną gatunkową. Rzadko występuje, ale do 1999 roku regularnie były widywane w dolinie Wołczenicy.


Świergotek łąkowy (Anthus pratensis) – mały ptak z rodziny pliszkowatych, Długość 15 cm, podobny do skowronka, ale smuklejszy. Posiada jasną pierś z wyraźnymi, ciemnymi plamkami. Wędrowny (przeloty III–IV i VIII–XI), zimuje w południowej Europie, północnej Afryce i południowej Azji. W Polsce średnio liczny, szeroko rozpowszechniony ptak lęgowy. W lasach występuje Świergotek drzewny.
Świergotki są stosunkowo blisko spokrewnione z pliszkami i podobnie jak one, przebywają głównie na powierzchni ziemi. Na niej także się gnieżdżą, przede wszystkim na zrębach stopniowo zarastających krzewami i młodymi drzewkami. 
Wraz z zanikaniem zrębów w związku z przechodzeniem w gospodarce leśnej do bardziej naturalnych niż wielkopowierzchniowe cięcia zupełne - metoda wycinania drzew, traci świergotek drzewny podstawowe środowiska lęgowe. Podobnie jak skowronek śpiewa w locie, wznosząc się przy tym na wysokość 20-30 m. Śpiew głośny i przyjemny, przypomina trele kanarka. Rozpoczynając śpiewać wzlatuje bardzo stromo, prawie pionowo w górę, ląduje natomiast zwykle nieco w bok od miejsca startu.


Błotniak stawowy i błotniak zbożowy, dwa rzadkie gatunki należące do dużych ( wielkością ciała i trybem polowań) drapieżców, które są spotykane w rejonach nowogardzkich łąk.


Trzmielojad, który rozkopuje gniazda os, pszczół i szerszeni w poszukiwaniu larw.


Orlik krzykliwy Podobny do orła przedniego, lecz o wiele mniejszy, zbliżony wielkością do myszołowa. W locie widoczne długie, deskowate skrzydła z palczasto rozłożonymi lotkami pierwszego rzędu oraz białe nasady lotek i zaokrąglony ogon.


Kania ruda
W Polsce bardzo nieliczny ptak lęgowy (600-700 par), występuje prawie wyłącznie na zachodzie kraju (Wielkopolska, Pomorze, część Dolnego Śląska oraz Warmii i Mazur).
Podobna kania czarna ma znacznie ciemniejsze upierzenie oraz mniej wcięty ogon.
Kania ruda w locie wykonuje korkociąg. Można ją zaobserwować nad rozległymi łąkami.
Łąki w dolinach rzek zalewane są na wiosnę wodą. Tego typu siedliska są schronieniem wielu rzadkich ginących ptaków. Np. ściśle chroniony bekas kszyk czy widywany w przelotach batalion.


Pustułka (Falco tinnunculus) - niewielki ptak drapieżny z rodziny sokołowatych, Spośród ptaków drapieżnych łatwa do obserwacji, lecz pomimo to bardzo często mylona z krogulcem lub kobuzem.


Krogulec (Accipiter nisus) – gatunek średniej wielkości ptaka drapieżnego z rodziny jastrzębiowatych. W Polsce rozpowszechniony, ale skrajnie nieliczny (lub lokalnie bardzo nieliczny) ptak lęgowy. Stosunkowo najliczniej występuje w rozległych lasach na wschodzie kraju^[3]. Częściowo wędrowny (przeloty III-V i VIII-X). Część ptaków nie odlatuje na zimę, lecz prowadzi koczowniczy tryb życia. Wiosną i jesienią przelatują przez Polskę ptaki, które gnieżdżą się dalej na wschodzie i na północy.

Jaskółka dymówka (Hirundo rustica) – niewielki ptak wędrowny z rodziny jaskółkowatych, zamieszkujący niemal całą Euroazję, część północnej Afryki i Amerykę Północną. W Polsce bardzo liczny ptak lęgowy^[3]. Wędrowny, przeloty w kwietniu-maju i wrześniu-październiku. Zimuje w południowo-wschodniej Azji, subsaharyjskiej Afryce i większej części Ameryki Południowej.


Derkacz (Crex crex) – średni ptak z rodziny chruścieli, zamieszkujący Europę poza jej północno-wschodnią częścią oraz Azję po Zabajkale, Iran i Chiny. Zimuje w Afryce na południe od Sudanu. W Polsce nieliczny ptak lęgowy. Gnieździ się w całym kraju, jednak jest to rozkład nierównomierny: liczniejszy jest na północy i wschodzie. Większość obserwacji dotyczy jedynie jego charakterystycznego głosu der-der, ponieważ jest to ptak bardzo płochliwy, o skrytym trybie życia.

Kobczyk (Falco vespertinus) - średni ptak wędrowny z rodziny sokołowatych, zamieszkujący Eurazję na wschód od linii Wisła - Dunaj. Zimuje w Afryce i południowej Azji. W Polsce dawniej sporadycznie lęgowy, obecnie nieregularnie przelotny lub zalatujący.


Świstun (Anas penelope) – samiec i samica - średniej wielkości wędrowny ptak wodny z rodzinykaczkowatych, zamieszkujący północną Eurazję. Wędrowny, zimuje w południowej i zachodniej Europie (wokół Morza Śródziemnego) i południowej Azji. Przeloty w marcu - kwietniu i wrześniu - listopadzie. W Polsce skrajnie nielicznie gniazduje na północy kraju (5-10 par), a pojedyncze pary spotykano także w innych rejonach.


Rożeniec (Anas acuta) – duży wędrowny ptak wodny z rodziny kaczkowatych,

Łabędź krzykliwy (Cygnus cygnus) - duży ptak wodny z rodziny kaczkowatych.  Jednolicie biały, dziób żółty z czarnym czubkiem. Młode są szare, mają czerwone nogi i dziób bez czarnej plamy u nasady (inaczej niż u łabędzia niemego), szatę białą uzyskują w 3. roku życia. Jego okrzyki są charakterystyczne dla zimnych krajobrazów północy, zwłaszcza w czasie jesiennych przelotów. Dźwięki wykonywane zarówno w locie, jak i na wodzie, przypominają klangor żurawi. Wtedy to ptaki lecą w regularnych formacjach.

Prawie dorównuje wielkością łabędziowi niememu, choć nie ma tak okazałej sylwetki. Na wodzie ma wyprostowana szyję i skrzydła położone na grzbiecie, a niemy szyję zgiętą w S i wzniesione skrzydła. Różnica też polega na tym, że w czasie jego lotu nie słychać szmeru. Podobny łabędź czarnodzioby jest wyraźnie mniejszy i dziób czarny na końcu ma mniejsza żółtą plamę.

Gągoł (Bucephala clangula) – gatunek średniej wielkości wędrownego ptaka wodnego z rodziny kaczkowatych, zamieszkujący północną i środkową Europę oraz północną Azję iAmerykę Północną. Zimuje w zachodniej i południowej Europie, na wybrzeżach Morza Północnego i Bałtyku, w środkowej Azji i na wybrzeżach Atlantyku, Pacyfiku i Oceanu Indyjskiego.
Zamieszkuje wody słodkie, rzeki, jeziora, czasem nawet stawy rybne pod warunkiem, że w pobliżu znajdują się stare, dziuplaste drzewa. Gnieździ się w wyjątkowym jak dla kaczki miejscu – w dziupli (najczęściej dzięcioła) do 20 metrów nad ziemią lub budce lęgowej. Nie unika siedzib ludzkich. Dziuple mają nawet do 2 metrów głębokości. Ich dna wysłane są trocinami zmieszanymi z przybywającym stopniowo białym puchem.
Lęgi znaleźć można do 2 km od wody. Samica szuka miejsca na lęg, a samiec podąża za nią. Kaczęta po wykluciu i obeschnięciu poruszają się bardzo zręcznie, mogą podskakiwać na wysokość 0,5 metra i, dzięki ostrym pazurom, bez problemu wspinać się. Pisklęta opuszczają gniazdo po 1 dniu – matka nawołuje młode, a te bez szkody dla zdrowia złażą lub skaczą z drzewa.
Usamodzielniają się po 5 do 10 dniach – matka wodzi je, aż staną się lotne. Mają biało-czarny puch. Kaczęta są bardzo samodzielne, dają sobie radę zaraz po wykluciu nawet bez matki.


Batalion (bojownik batalion, bojownik zmienny, biegus bojownik, bojownik odmienny) (Philomachus pugnax) – średni ptak wędrowny z rodziny bekasowatych.
W Polsce skrajnie nielicznie lęgowy - rocznie zakłada gniazda od 50 do 80 samic, na rozproszonych, nieregularnie zajmowanych stanowiskach głównie w północnej części kraju^[3]. Nie wiadomo, ile jest samców. Gwałtowny spadek liczebności następował od lat 80. XX wieku; jeszcze na przełomie lat 70. i 80. oceniano ją na 300-400 samic, a w połowie lat 80. - na 150-200 samic.

Ptaki zimą
Wskazówki dla dokarmiających
Czym dokarmiać ptaki? Odpowiedź brzmi: Tym, co im nie zaszkodzi. Dlatego trzeba podawać pokarm jak najbardziej podobny do tego, który jedzą w naturze.
Przede wszystkim nie może on zawierać soli, substancji konserwujących i innych dodatków chemicznych – ptasi organizm nie jest przystosowany do ich wydalania, więc stają się dla niego truciznami. Najlepiej wysypywać ziarna zbóż (mogą być też kasze i płatki owsiane ale bez żadnych dodatków), nasiona zawierające dużo tłuszczu takie jak słonecznik i siemię lniane albo mieszanki dla ptaków oferowane przez sklepy zoologiczne.
W karmnikach często wieszamy słoninę – powinna być świeża i surowa, w żadnym wypadku solona lub wędzona. Oprócz słoniny może być łój albo wytopiony tłuszcz wymieszany z nasionami.
Dla kosów, kwiczołów, rudzików i gili można wyłożyć suszone owoce jarzębiny, głogu, rokitnika, ligustru, także jabłka i rodzynki. Krzyżówkom i łabędziom w największe mrozy można dać ziarna zbóż i pokrojone warzywa – chleb jedzony przez dłuższy czas i w większych ilościach im szkodzi.
Produkty, którymi dokarmiamy nie mogą być stare, spleśniałe, skwaśniałe, zanieczyszczone. Powinno się je podawać w niewielkich ilościach, by się nie psuły leżąc dłuższy czas, albo nie zamarzały.